Общество

Республикӑра пурӑнакан нумай ачаллӑ сахал тупӑшлӑ ҫемьесене ачасене шкула хатӗрлеме пӗр хутчен тӳлев пама йышӑннӑ. Вӑл кашни ачана валли 12860 тенкӗпе танлашать. Ҫакна валли республика бюджетӗнчен 34 миллион та 284 пин тенкӗ уйӑрнӑ.  Ҫак тӳлеве илес тесен нумай ачаллӑ ашшӗн е амӑшӗн ЧР Социаллӑ портал урлӑ е нумай функциллӗ центра пырса заявлени ҫырмалла. Заявление 5 ӗҫ кунӗнче пӑхса тухаҫҫӗ. Тӳлеве ҫемьери вӑтам тупӑш республикӑри пурӑнма кирлӗ чи пӗчӗк виҫерен сахалрах пулсан ҫеҫ параҫҫӗ.

Августӑн 13-мӗшӗнче, шӑпах Пыл сӑпасӗ умӗн, администрацин ларусен залӗнче округри хурт-хӑмӑр ӑстисем пуҫтарӑнса канашланӑ. Мероприятие ял хуҫалӑх предприятийӗсен ертӳҫисем те хутшӑннӑ. Муниципаллӑ округ пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Альберт Кузьмин тӗлпулӑва уҫса сӳтсе явмалли тӗп ыйтусене палӑртнӑ. Чи пӗлтерӗшлӗ ыйту — ял хуҫалӑх культурисене хурт-кӑпшанкӑран тата ҫумкурӑксенчен имҫамлас ӗҫе пыл хурчӗсемшӗн сиенсӗр йӗркелесси. Мероприятие хутшӑнакан хурт-хӑмӑр ӑстисем ҫак ӗҫсене тӑвасси ҫинчен маларах пӗлтерсе хуманшӑн кӑмӑлсӑр. Рапс уйӗсене имҫамланине пула ҫывӑхра вырнаҫнӑ ялсенчи пыл хурчӗсем вилсе пӗтнӗ. Маларах пӗлтернӗ пулсан хурт ӗрчетекенсем хӳтӗленме мерӑсем йышӑнса ӗлкӗрнӗ пулӗччӗҫ. Ҫавӑн пекех тӗлпулӑва килнисем ял хуҫалӑх культурисене имҫамланӑ чухне 3-мӗш кл

Кӗҫӗн Каҫал ялӗнче пурӑнакан Игнатий Мартынов вӑрманта сиплӗ сывлӑшпа тулли кӑкӑрпа сывласа уҫӑлса ҫӳреме, унти илеме, чӗрӗ чунсен пурнӑҫне сӑнама, лӑпкӑ ҫилпе хускалакан йывӑҫсен сулхӑнӗпе киленме кӑмӑллать. Ӗмӗрӗпе вӑрманта ӗҫленӗ ҫынна йывӑҫсен ытамӗнче пулни канлӗх кӳрет, хавхалантарать, лайӑх кӑмӑл парнелет.  Игнатий Павлович 1949 ҫулхи августӑн 15-мӗшӗнче Хирти Явӑш ялӗнче ҫуралнӑ. Пилӗк ачаллӑ ҫемьере вӑл иккӗмӗш пулнӑ. Кил хуҫи хӗрарӑмӗ вӑхӑтсӑр ҫӗре кӗрсен ҫемье пуҫӗ мӑшӑрӗсӗр, ачисем амӑшӗсӗр тӑрса  юлаҫҫӗ. Тем чухлӗ хуйхӑрсан та вилнӗ ҫынна тавӑраймӑн. Вӑхӑт иртнӗҫемӗн ашшӗ киле хӗрарӑм илсе килнӗ. Ҫемьере ачасен шучӗ тӑххӑра ҫитнӗ. Хирти Явӑш шкулӗнче 8 класс пӗтерсен Йӑкӑнат 9—10 классене Комсомольски вӑтам шкулӗнче вӗренме шут тытнӑ. Мӑнукӗн ку шухӑшне Кӗҫӗн Каҫал

Августӑн 12-мӗшӗнче округра пурӑнакан, хӑй вӑхӑтӗнче сывлӑш ҫар вӑйӗсенче службӑра тӑнӑ ветерансем пӗрле пуҫтарӑнчӗҫ. Малтанах вӗсемпе округ администрацийӗн ларусем ирттермелли залӗнче округ пуҫлӑхӗ Николай Раськин тӗл пулчӗ.  Вӑл ҫамрӑксене патриотизмла воспитани парас енӗпе  ӑнӑҫлӑ ӗҫлесе пынӑшӑн В.А.Абрамова, С.К. Батюкова, 92 ҫула ҫитнӗ А.С.Кокорева, В.Б.Тихонова, В.А.Егорова, А.П.Дикина, О.Л.Токмакова, О.В.Волкова, Г.И.Свистунова тӗрлӗ шайри наградӑсем пачӗ. Ун хыҫҫӑн ветерансем Александровка тӑрӑхне  ҫитрӗҫ. Унта вӗсем Н.Будаков тата Н.Ефименко  летчиксене асӑнса лартнӑ монументсем умне чечек кӑшӑлӗсем хучӗҫ. Александровка территори  уйрӑмӗн пуҫлӑхӗ Л.А.Полякова вӗсене пархатарлӑ ӗҫ тунӑшӑн тав турӗ, ҫапӑҫу хирӗнче пуҫ хунисене ӗмӗрӗпех асра тытмаллине

Хирсенче сарӑ тӗс ҫапнӑ уйсем йышлӑрах курӑнма пуҫларӗҫ. Пулса ҫитнӗ тӗштырра ял хуҫалӑх предприятийӗсем вӑхӑтра пуҫтарса кӗртес тесе тӑрӑшаҫҫӗ. Округри пур хуҫалӑх та вырмана  тухнӑ. Пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши тырӑсене  вӑхӑтра пуҫтарса кӗртес енӗпе вӑй  хураҫҫӗ. Августӑн 8-мӗшӗ тӗлне округра 5256 гектар пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши тырӑсем пухса кӗртнӗ. Йӗтемсем  ҫине 15600 тонна тырӑ  кӗнӗ, вӑтам  тухӑҫ хальлӗхе кашни гектар пуҫне 30,0 центнерпа танлашать. 3860 гектар нумай ҫул ӳсекен, 1436 гектар пӗр ҫул ӳсекен курӑксем ҫулнӑ. Округра 8650 тонна утӑ, 25338 тонна сенаж хатӗрленӗ. Кӗр тыррисем акма ҫӗр хатӗрлес енӗпе те ӗҫсем пыраҫҫӗ. Тракторсем 2802 гектар ҫӗр сухаланӑ, кӗрхи культурӑсем акма кӑпкалатнӑ вырӑн тунӑ. Ҫӗр ӗҫченӗ кашни уяр кунпа  тул