Общество

Урамра хĕл кунĕсем пулин те, сивĕ пите чĕпĕтет теме çук-ха. Çанталăк хăйĕн илемĕпе чуна савăнтарать. Аслă Чурачăк ялĕнче пурăнакан Елена Петровна Лукиянова çакăн пек ырă кун çут тĕнчене килнĕ пулĕ. Çак кунсенче сумлă ватă черетлĕ çуралнă кунне паллă турĕ. Çавна май декабрĕн 13-мĕшĕнче Тукай Мишер фельдшерпа акушер пункчĕн медицина сестрине чыслама халăх та чылай пухăнчĕ. Ку, паллах, ахальтен мар ĕнтĕ. Ял çыннисем ăна чунтан хисеплеççĕ. Елена Петровна ĕмĕрне сывлăх хуралĕнче ирттернĕ: 20-мĕш ĕмĕрĕн 1965—1993 çулĕсенче Тукай Мишер ялĕнче пурăнакансен пурнăçĕ пĕтĕмпех унăн çирĕп аллинче пулнă. Фельдшерта вăтăр çула яхăн тăрăшнăскер çĕршер çынна пĕрремĕш пулăшупа вăхăтра, кирлĕ пек тивĕçтернĕ. Асăннă ял çыннисем Елена Лукияновăна сума сăваççĕ, хисеплеççĕ. — Тăман вĕçтерет е аслатиллĕ-çиçĕмлĕ

— Эрнере икĕ куна, ытларикунпа эрнекуна, эпĕ чăтăмсăррăн кĕтетĕп. Вĕсем маншăн пурнăçри чи хаклă кунсем, мĕншĕн тесен алла юратнă район хаçатне, "Каçал ене", илетĕп те чун килениччен вуласа савăнатăп. Вăл мана районта, республикăра, Раççейре пулса иртекен пулăмсемпе паллашма пулăшать, кирлĕ сĕнÿ-канаш парать. Чăн малтан "Пурнăçри ярăмран", "Санăн çыннусем, район!", "Номертен — номере" рубрикăсене шĕкĕлчетĕп, саламсемпе пĕлтерÿсем пирки те манмастăп. Çитĕнÿсемпе палăракан паллакан çынсем çинчен вуланă, вĕсен ÿсĕмĕсемпе паллашнă май хăйсемпе калаçнăнах туйăнать тепĕр чух. "Каçал ен" мана питĕ килĕшет, вăл манăн çывăх юлташ. Эпĕ унпа чылайранпа туслă, — тет ĕмĕрĕпе сывлăх сыхлавĕнче тăрăшнă Мария Харитоновна Тихонова. Халĕ 2019 çулăн пĕрремĕш çур çулĕ валли хаçат-журнал çырăнмалли тапхăр пыр

Декабрĕн 19-мĕшĕнче республикăра, çавăн пекех пирĕн районта та, Пĕрлехи информаци кунĕ иртет. Унăн тĕп темисем: 2019 çулта ялти ватăсен пенсине ÿстересси; РФ Правительствин 2018 çулхи декабрĕн 7-мĕшĕнчи 2713-р номерлĕ "Федерацинчи субъектсене территоринчи экономика потенциал темпне ÿстерсе тунă пысăк çитĕнÿсемшĕн хавхалантарасси пирки" йышăнăвĕ; Раççей Президенчĕ В.Путин "Единая Россия" партин XVIII съездĕнче РФ социаллă-политикăлла аталанăвĕн задачисем пирки калани; 2019 çулхи январĕн 1-мĕшĕнчен Чăваш Республикинче РФ социаллă фонд страхованийĕн "Тÿрĕ тÿлев" пилотлă проектне реализацилесси пирки. Информаци кунне хутшăнакан ушкăнсем районти тĕрлĕ ялта, предприяти-организацисенче пулса ĕç коллективĕсемпе курнăçĕç, кăсăклантаракан ыйтусене хуравлĕç.  

Элпуç ял тăрăхĕнче чăваш, тутар халăхĕ килĕштерсе пурăнать. Вĕсем хăнара та, концертра та пĕрле юрласа, ташласа савăнаççĕ. Акă, иртнĕ кунсенче районăн 80 çулхи юбилейне халалланă уявра та пурте пĕр йыша пухăнса ял çыннисене илемлĕ концертпа савăнтарчĕç. Юрри-ташшине хатĕрленипе пĕрлех, тĕрлĕ выставкăпа паллашма та кăмăллă пулчĕ. Кунта, паллах, культура ĕçченĕсем, педагогсем, вĕренекенсем, ял çыннисем хастар пулнăран жюри членĕсем Элпуçсен пултарулăхне палăртса хăварчĕç. Алă ĕçĕсен выставки ял çыннисен, шкул ачисен илемлĕ тĕррисемпе, çыхнă, чĕнтĕрленĕ япалисемпе пуян пулчĕ. Унсăр пуçне Ефтихий Иванов хăйĕн çемье архивĕнче чылай çул упранă иртнĕ ĕмĕрĕн 70—80 çул çулĕсенчи хаçатсемпе те кăсăклансах паллашрĕç. Вăл "Дружба" колхоз кăларнă "Çĕнĕ вăй" хаçат редакторĕ пулнă. Уяв, паллах, юрă-таш

Раççей Кино фончĕ 2015 çултанпа çĕршывра конкурс ирттерет. Унта 500 пин çынран ытла мар пурăнакан ял-хула хутшăнма пултарать. Çĕнтерÿçĕ 5 млн тенкĕ тавăрса памалла мар субсидие тивĕçет. 2018 çулта çак конкурса хутшăнса Элĕкри культура çурчĕ çĕнтернĕ. Субсидипе усă курса Элĕкре хальхи йышши кинозал уçăлнă. Элĕксене уявпа саламлама республика Пуçлăхĕ, РФ Патшалăx Думин, ЧР Патшалăx Канашĕн депутачĕсем, ЧР Правительство членĕсем çитнĕ. Пухăннисене уявпа саламланă май Михаил Игнатьев иртнĕ ĕмĕрĕн 70—80-мĕш çулĕсенe аса илсе хăварнă, хăйсем кино курма ялти клуба чупнине аса илнĕ. Халĕ акă иртни таврăнчĕ тейĕн, анчах та паянхи кино пачах урăх — çÿллĕ шайра пулĕ. Çĕнĕ кинозалра кунĕпе 4—5 сеанс йĕркелĕç. Фильмсен 50 проценчĕ Раççейре ÿкернисем пулмалла. Унтан сумлă xăнасем Элĕк районĕнчи Мăн Ш

ЧР Министрсен Кабинечĕн 2018 çулхи декабрĕн 12-мĕшĕнче йышăннă 512 №-лĕ постановленийĕпе килĕшÿллĕн халăх усă куракан çут çанталăк газĕн хакне çĕнĕрен пăхса тухнă. Çакă çитес çулхи январĕн 1-мĕшĕнчен хушăннă хаклăх налукĕ улшăннипе çыхăннă. Çитес çул вăл 20 процентпа танлашать. Çапла вара январĕн 1-мĕшĕнчен газ хакĕ 1 кубла метршăн 5,62 тенкĕ пулĕ. Çакă унчченхинчен 9 пус нумайрах. Çапла газ плитипе усă курса апат пĕçернĕшĕн /пĕрлехи ăшăту тата пĕрлехи вĕри шыв тытăмĕпе усă куракансен/ газ счетчикĕ çук пулсан кашни çыншăн уйăхра 67,44 пус тÿлемелле пулать. Ку вăл хальхинчен 1 тенкĕ те 8 пус нумайрах. Январĕн 1-мĕшĕнчен ытти коммуналлă пулăшусен хакĕсем те улшăнаççĕ. Çапла вара электричество энергийĕшĕн хулара пурăнакансен 1 кВт сехетшĕн — 3,30 тенкĕ, ялта пурăнакансен 2,31 тенкĕ тÿлемелл

2019 çулхи январĕн 1-мĕшĕнчен ялти пенсионерсен страхлав пенсийĕ ÿсет. Çак йĕрке ял хуçалăхĕнче /пахча çимĕç çитĕнтерес, выльăх-чĕрлĕх тата пулă ĕрчетес ĕçре/ 30 çултан кая мар вăй хунă, халĕ те ялта пурăнакан, ĕçлемен, ватлăхпа е инвалидноçпа пенси илекен çынсене пырса тивет. Çапла, çÿлерех асăннă çынсене страхлав пенсийĕн çирĕплетнĕ пайĕн 25 проценчĕ чухлĕ хушса тÿлеме пуçлĕç. Январĕн 1-мĕшĕнчен пуçласа страхлав пенсийĕн çирĕплетнĕ пайĕ 5334,19 тенкĕпе танлашать. Апла пулсан, ял пенсионерĕсен пенси укçи 1333,55 тенкĕ ÿсет. Çакăн пек пенси кама тивĕçнине палăртнă чухне профессисен ятарлă списокĕпе усă кураççĕ. Çак списокра — 500 ытла ял хуçалăх профессийĕ. Унта агроном, уй-хир бригадин бригадирĕ, ял хуçалăх машинисене юсакан слесарь, тракторист тата ытти ĕç çинчен каланă. Çав вăхăтрах,

Пурте пĕлетпĕр ĕнтĕ, ачасем çитĕннисем пек пулма, вĕсем мĕн тунине евĕрлеме тăрăшаççĕ. Уйрăмах тытма юраман япала вĕсене питĕ кăсăклă пек туйăнать. Акă, шăрпăк та пĕчĕккисене питĕ интереслентерет, çитĕннисенчен çулăм мĕнле кăларнине пĕрре мар курнăскерсем, май пулсан ăна чĕртсе выляма та пултараççĕ. Пĕчĕк ачасен аллине шăрпăк лекнипе çыхăннă пушарсем çинчен час-часах илтме пулать. Кун пек чухне йăлтăр-ялтăр çуталакан пĕчĕк шăрпăк пĕрчинчен пысăк инкек сиксе тухать. Хăш-пĕр чухне аслисем ачасене хăйсене кăна килте хăварсан пушар сÿнтерекенсене чĕнмелле пулса тухать. "Хĕрлĕ автан" сиксе тухнин сăлтавĕ вара питĕ ансат: шăрпăк ачасен алли айĕнче пулни. Шăпăрлансем, аслисем пек пулас тесе, шăрпăкпа тата тиверткĕчпе çеç мар, килти электроприборсемпе те усă кураççĕ. Ачасем лара-тăра пĕлменнине п

Декабрĕн 12-мĕшĕнче Раççейре йышăну кунĕ иртрĕ. Граждансене РФ Президенчĕн йышăну пÿлĕмĕсенче, патшалăх тата вырăнти влаç органĕсенче кăнтăрлахи 12 сехетрен пуçласа каçхи 8 сехетчен йышăнчĕç. Йышăну кунне кашни çулах йĕркеленин тĕллевĕ — патшалăх е вырăнти хăй тытăмлăх органĕсенче ĕçлекенсем çынсене хумхантаракан ыйтусене татса пама пулăшасси, вĕсене уçăмлатасси. Çавна май районта пурăнакансене район, ял тăрăхĕсен администрацийĕсенче харпăр хăй ыйтăвĕсемпе йышăнчĕç. Çийĕнчех татса пама май пур ыйтусем çине хуравсем пачĕç, патшалăх влаç органĕсене пырса тивекеннисене çитес вăхăтра хуравлĕç. Район администрацийĕн пуçлăхĕн Александр Осиповăн пÿлĕмĕнче йĕркеленĕ йышăну кунне районта пурăнакансем чылайăн килчĕç. Александр Осипов, Чăваш Республикин Патшалăх Канашĕн депутачĕ Петр Краснов, эконом

Декабрĕн 12-мĕшĕнче Чăваш Республикин Министрсен Кабинечĕн черетлĕ ларăвĕ иртнĕ. Ларура виçĕ саккунăн проектне пă-хса тухнă. Вĕсенчен пĕри — ял тăрăхĕсенчи старостăсен статусĕ пирки калакан ĕç хучĕ. Чăваш Республикин юстици тата пурлăх хутшăнăвĕсен министрĕ Наталья Тимофеева документри уйрăм самантсем пирки тĕплĕнрех чарăнса тăнă. "Калăпăр, Куславкка районĕнче ял старостисем çĕршĕн налук тÿлемĕç. Кун пирки вырăнти муниципалитет пĕрлешĕвĕ ĕç хутне пăхса тухнă, çăмăллăха çирĕплетсе хăварнă", — тенĕ Наталья Тимофеева. Вĕсене пÿлĕмпе, кирлĕ пек ытти хатĕрсемпе те тивĕçтерме ирĕк пур. Хальхи вăхăтра республикăра 1700 староста вăй хурать. Чăваш Республикин çутçанталăк министрĕ Александр Коршунов хăйĕн сăмахĕнче федераци саккунĕпе килĕшÿллĕн, Чăваш Енре вăрмансемпе граждансене усă курма май па