Культура

Хаклă вулаканăм! Паян хаçатăн çулталăкри пĕрремĕш номерĕ пичетленсе тухрĕ. Вăхăт çиçĕм пекех хăвăрт иртет — палăртса хунă ĕçсене пурнăçласа ĕлкĕр çеç. Иртнĕ çул кĕтменлĕхсен, çирĕп тĕрĕслевсен çулталăкĕ пулчĕ пулин те эпир пуçа усмарăмăр, йывăрлăхсене çĕнтерсе малалла талпăнтăмăр. Чи малтанах хаçат страницисенче республика, район пурнă- çĕпе туллин паллаштарма тăрăшрăмăр. Унта çеç-и? Интернет хутлăхне кăмăллакансемшĕн социаллă сетьсенче те хыпарсемпе паллаштарсах тăтăмăр. Çулталăк хушшинче журналистсем ăçта кăна çитсе килмерĕç-ши, кампа кăна тĕл пулмарĕç-ши; Пирĕн пата çыру, хыпар çитерекенсем те сахал мар пулчĕç. Пирĕн ĕç пĕтĕмпех сирĕн, хисеплĕ вулакансен, куçĕ умĕнче. Эсир пирĕн ĕçе хаклакансем, пирĕн йăнăшсене куракансем. Кулленхи ĕçре йăнăш каясси те пулать. Вĕсемшĕн каçарăр пире. К

Культура сферинче тăрăшакансен ĕçĕ çиелтен пăхсан нихăçан та вĕçленмен уяв евĕр туйăнать. Халăх валли йĕркеленĕ кашни уяв, мероприяти хыçĕнче вара культура ĕçченĕсен çĕрĕпе куç хупман каçĕсем, çын курман çăмăл мар хатĕрленÿ ĕçĕ тăрать. Хирти Мăнтăрти культура учрежденийĕ кирпĕчрен хăпартнă çурт çеç мар — вăл кунта тăрăшакан ĕçченсен чĕрисен таппийĕ, сцена çине тĕрлĕ номерсемпе тухакансен пăлханăвĕ, куракансен савăнăçлă кулли е шухăша путнă сăн-пичĕ. Хирти Мăнтăр культура çурчĕн ертÿçи Валентина Петровна Данилова ял халăхĕн пурнăçне илем кÿрессишĕн, ырă кăмăл-туйăм парнелессишĕн чунне парса вăй хурать. — Валентина Петровна, культура сферинчи ĕçе чун туртăмĕпе суйланă-и эсир? — Эпĕ ача чухнех вĕрентекен пулма ĕмĕтленнĕ. Çитĕнсен педагог профессине алла илнĕ. Шкулта чăваш чĕлхипе литератур

Кашни çын çирĕп те телейлĕ çемье çинчен ĕмĕтленет. Шăпах çакăн пек çемье чи хаклă пуянлăх пулса тăрать. Йăлана кĕнĕ тăрăх, республикăри чи хастар, пултаруллă, туслă та çирĕп çемьесем хушшинче кашни çулах «Çулталăк çемйи» конкурс иртет. Кăçал ăна коронавирус чирне пула хăнăхнă йĕркепе ирттерме май килмен. Апла пулин те, республикăри чи маттур çемьесем онлайн мелпе конкурса хутшăнса хăйсен пултарулăхне кăтартнă. «Çулталăк çемйи — 2020» конкурса тĕрлĕ районсемпе хуласенчен 105 çемье хутшăннă. Вĕсенчен 28-шĕ финала тухма пултарнă. Вĕсем хушшинче Тăманлă Выçли ялĕнчи Поляковсен çемйи те пур. Çак кунсенче вĕсене район администрацийĕн çуртне йыхравласа чысланă, видеоконференцçыхăну мелĕпе йĕркеленĕ мероприятире конкурса хутшăннă çемьесене ЧР Пуçлăхĕ Олег Николаев тата унăн мăшăрĕ Наталья Алексее

Кирек мĕнле патшалăх та çирĕп çемьесем çинче никĕсленет. Самана улшăнать-и, пĕр ăру вырăнне тепри килет-и — çак чăнлăх хăйĕн пĕлтерĕшне çухатмасть. Хăйсен пуласлăхне çирĕп шанакан çемьесенче ача та йышлă çуралать. ЗАГС пайĕнче тăрăшакансемшĕн çемье чăмăртанни, ача çурални — чи ырă та паллă хыпарсем. Шел пулин те унта тăрăшакансен ырă хыпарсемпе çеç çырлахмалла мар, çын пурнăçран уйрăлнине те, çемьесем арканнине те, хушамата е ята улăштарнине те регистрацилемелле. Районти ЗАГС уйрăмĕнче тăрăшакансен ĕçĕ тĕрлĕ енлĕ. Уйрăм начальникĕн ĕçĕсене пурнăçлакан Ольга Федотова пĕлтернĕ тăрăх паянхи куна вĕсем çынсене 7 тĕрлĕ пулăшу кÿреççĕ. Уйрăмра вĕсем иккĕн тăрăшаççĕ — Ольга Федотова начальник ĕçĕсене пурнăçлать, Марина Фадеева аслă специалист. Ольга Витальевна палăртнă тăрăх савăнăçлă хыпарсене

Ламран лама пыракан йăлапа эпир Кивĕ Сĕнтĕр ялне пырса çитрĕмĕр. Мĕн илсе килчĕ-ха пире çак ялта пурăнакан Елизавета Семеновна Челакова патне; Кĕскен каласан, юрă-кĕвĕпе çав тери интересленнине пула унран ĕлĕкхи юрăсене çырса илес терĕмĕр. Елизавета Семеновна 84 çула çитнĕ пулин те юрăсен сăмахĕсене питĕ лайăх ас тăвать. Унăн сасси те уçă, хитре янăрать. Юрăçă çак ялта 1958 çултанпах пурăнать. Вĕсем мăшăрĕпе виçĕ ывăл пăхса çитĕнтерсе ура çине тăратнă. Икĕ ывăлĕ тĕп хуламăрта — Шупашкарта — пурăнать, тепĕр ывăлĕ хамăр районта тĕпленнĕ. Елизавета Семеновнăпа Николай Николаевич яланах пĕрне- пĕри хисеплесе пурăннă. Халĕ вĕсен тăватă мăнук çитĕнет. Шел пулин те, Николай Николаевич мăшăрĕнчен уйрăлса кайнăранпа 14 çул иртрĕ. Вăл ĕмĕрĕпех колхозра зоотехникра ĕçленĕ. Елизавета Семеновна калас

«Лаша пуласси тихаран паллă, çын пуласси — ачаран», — тенĕ ваттисем. Ачана пĕчĕкренех тĕрлĕ енлĕ аталанма майсем туса парасси чи малтанах ашшĕ-амăшĕнчен килет. Çитĕнекен кашни ача хăйне кура пĕчĕк талант. Çак таланта вара малалла аталантарма пĕлмелле çеç. Пĕри юрлать, тепри ташлать, виççĕмĕшĕ пĕр-пĕр инструментпа калама вĕренет. Ачана тĕрĕс çул кăтартса, вĕрентсе пырсан, унран пултаруллă çын пулатех. Районти ачасен искусство шкулĕн раштав уйăхĕн пуçламăшĕнче «Ача-пăча сасси» фольклор фестиваль-конкурс йĕркелесси йăлана кĕнĕ. Кăçал фестиваль-конкурс дистанци мелĕпе иртрĕ пулсассăн та районти 70 ытла пултарулăх ушкăнĕ хутшăнчĕ. Тĕрлĕ ÿсĕмри ачасем пулчĕç, чи çамрăкки — пиллĕкре, чи асли — вунулттăра. Ача садне çÿрекенсем те, шкулта тĕрлĕ классенче вĕренекен ачасем те юрласа, ташласа тата тĕ

Чăваш хĕрĕ мĕн ĕлĕкрен тĕрлесе çитĕнсе ÿнер пуласлăхне аталантарнă. Амăшĕ хĕрне, асламăшĕ, кукамăшĕ мăнукне ăсталăха вĕрентсе ÿстернĕ. Хĕрсем алла йĕппе çип тытса тĕрлеме мĕн пĕчĕкрен вĕреннĕ. Комсомольскинче пурăнакан Вера Николаевна Макарова та çак ăсталăха мĕн пĕчĕкрен хăнăхнă. Унтанпа вăл мĕн чухлĕ тĕрĕ тĕрленĕ-ши?  — Питĕ нумай. Алшăллисем, сăмса тутрисем, минтер пичĕсем, алăк каррисем, Турăм каррисем, тутăрсем, саппунсем... Паянхи кун та йĕппе-çипе алăран ямастăп, — каларĕ Вера Николаевна. Макаровсен кил-çуртне пырса кĕрсессĕн тĕлĕнмесĕр тухса каяймастăн. Чăн-чăн илемлĕх тĕнчине лекнĕнех туйăнать. Пур çĕрте те тĕрĕ куçа илĕртет. Илемлĕ чечексем, кайăксем, йывăçсем — пĕтĕмпех килĕшÿллĕ. Тĕрлĕ çиппе тĕрленисем çеç мар, вĕтĕ шăрçапа ăсталанăскерсем те пур кунта. Тĕрĕ ăсти пĕлтер

Чи малтанах урамсемпе парксенчи, культура çурчĕсемпе учрежденисен, суту-илÿ лавккисен умĕнчи капăр чăрăшсем, йăмăхакан тĕрлĕ тĕслĕ çутăсем уяв çывхарнине систереççĕ. Кашни çулах Çĕнĕ çула кĕтсе çуртсене, чăрăшсене илемлĕрех те илемлĕрех капăрлатас килет. Акă, район центрĕнче вырнаçтарнă Тĕп елкăнах илер-ха. Вăл çулсерен хитререх те илĕртÿллĕрех пек туйăнать. Кăçал ăна район администрацийĕн çурчĕ умне вырнаçтарнă. Капăр елка таçтан инçетрен курăнать, каçхине тĕрлĕ тĕслĕ çутăпа ялкăшаканскер пушшех те куçа илĕртет. — Тĕлĕнмелле хитре вăл, — тесе çыраççĕ пире социаллă сетьсенчи постсенче. Комсомольски ял тăрăхĕн пуçлăхĕ Мария Илларионова пĕлтернĕ тăрăх, капăр чăрăша вăрманта чылай шырама тивнĕ. — Чăрăш çÿллĕ тата лăссисем хитре те пуян пулмаллине шута илсе вун-вун йывăçа хакларăмăр. Хитре

Аннесен кунĕ — çулталăкри чи кĕтнĕ уявсенчен пĕри. Çак кун эпир пире пурнăç парнеленĕ, юрла-юрла утьăкка сиктернĕ, çунат парса ăшă йăваран вĕçтернĕ аннесене чи ырă сăмахсемпе саламлатпăр. Кашни çыншăн анне вăл — чи çепĕççи, чи ачашши, чи ăшă кăмăлли, чи юратни. Уяв умĕн эпир ЧР Хĕрарăмсен Канашĕн районти уйрăмĕн председателĕпе Инна Ядровăпа тĕл пултăмăр, вĕсем тăвакан ĕçсемпе интереслентĕмĕр. — Ырă кун пултăр, Инна Петровна. Чи малтанах Сире çывхарса килекен Аннесен кунĕ ячĕпе саламлатăп. Район çыннисене Канаш ĕçĕ-хĕлĕпе кĕскен паллаштарăр-ха. — Тавах. Районти канаш чи активлă обществăлла пĕрлешÿсенчен пĕри шутланать. Координаци канашĕ 17 çынран тăрать. Эпир район администрацийĕпе, районти ЗАГС уйрăмĕпе, социаллă хÿтлĕх пайĕпе, РФ Пенси фончĕн вырăнти уйрăмĕпе, çул çитменнисемпе ĕçлекен

Ял хĕрарăмĕ. Кам вăл? Чи малтанах — хаклă анне, юратнă мăшăр. Вăл — кил ăшшин «вучахне» тытса пыраканĕ. Вун-вун «професси» пур унăн. Хăех апат-çимĕç пĕçерекен те, выльăх-чĕрлĕх пăхакан та, пахчаçă та, ал ĕç тăвакан та, йăла-йĕркене тытса пыракан та... Ку списока нумай-нумай хут тăсма пулать. Ялта пурăнакан хĕрарăмсем хушшинче чи пултаруллисене тупса палăртас тĕллевпе кăçал Чăваш Республикин Культура министерствипе республикăри Хĕрарăмсен Канашĕ пулăшнипе регионсем хушшинче «Хĕрарăм, сан умăнта таятăп пуçăма» фестиваль-конкурс йĕркеленĕ. Малтан вăл районсенче иртнĕ. Унта мала тухнисен пултарулăхне республика шайĕнче пăхса тухса хакланă. Кăнтăр енчи районсем хушшинче пирĕн районти Аслă Чурачăк ялĕнчи Татьяна Васильевна Макарова чи лайăххи пулнăччĕ. Ахальтен мар Татьяна «Чăваш ялĕн илемĕ — 20