Воскресенье, 8 сентября

Традицион һөнәрчелек

Традицион һөнәрчелек

Барлык халыкларның традицион гореф-гадәтләре буыннан-буынга күчә. Татарлар арасында һөнәрчеләр бик књп булган, һәр авылда диярлек үз осталары булган. Кызганычка каршы, күп кенә төр һөнәр мәңгегә югалган: келәмнәр һәм катлаулы бизәкле тукымалар тукудан туктаган, таш буенча кисү юкка чыккан. Әмма баш киемнәре — түбәтәй һәм калфакларда алтын чигү, киездән эшләнмәләр ясау, агач кисү, чигү, туку эшләре белән шөгыльләнүчеләр калган. Алтын тегү, күн мозаикасы, милли чигү, бизәкле аяк киеме ясау, туку, агач кисү, түгәрәк үрү кебек һөнәрләр сакланып калган.

Татар осталары агач станокларда кулдан төрле төстәге җитен, киндер һәм йон җепләреннән бизәкле тукымалар тукыганнар. Һәр останың үз тукыма алымнары да булган, һәр кул эшчесе, катлаулы бизәк килеп чыгу өчен, җепне станокка ничек дөрес итеп салырга кирәклеген белгән. Кул станокларында осталар тукыма сөлгеләре генә түгел, ә ковриклар һәм якты келәмнәр дә тукыганнар. Келәмдә орнаментлар, гадәттә, эре, геометрик, яшел-зәңгәр һәм алтынсу-сары тоннарда була.

Татарларның  кул эшләренең иң борынгы төрләренең берсе булып чигњ санала. Аның белән көнкүреш әйберләре һәм кием-салым бизәгәннәр. Алтын тегү белән баш киемнәре, күлмәк һәм камзоллар, һәм хәситә (күкрәк элемтәсе) бизәгәннәр. Тегү вакытында металл алтын һәм көмеш җепләр генә түгел, ә тимерчыбыкны спиральга әйләндергән юка чыбыкны да кулланганнар. Вакытлар узу белән көмеш һәм алтын  җепләр сирәк кулланыла башлый, аларның урынына бакыр җепләр куллана башлыйлар.

Түгәрәк үрү киң таралган булган. Түгәрәк салфеткалар, келәмнәр ясалган.

Дөнья күләмендә танылу алган борынгы татар һөнәрчеләренең берсе — күн мозаикасы. Нигездә, осталар үсемлек  яки чәчәк  орнаментына җыелган төрле төстәге тире кисәкләреннән бизәкле итекләр ясаганнар. Соңрак туфли, мендәрләр, күн мозаикасы техникасында башка әйберләр ясый башлаганнар.

Татар осталары агач кебек материалны игътибарсыз калдырмаганнар. Шуңа күрә агач  буенча  кисү үсеш  алган. Осталар агачтан көнкүреш кирәк-яраклары: сандыклар, савыт-саба, ат дугалары, арбалар ясаганнар. Бу эшләнмәләр өчен бизәкле-бизәкле орнаментлар хас булган.

 

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *